Teokracia e Iranit po përballet me krizën më të rëndë të ujit në dekada, me zyrtarët që paralajmërojnë se Teherani, një qytet me më shumë se 10 milionë banorë, së shpejti mund të bëhet i pabanueshëm nëse thatësira që ka kapluar vendin vijon.
Presidenti Masoud Pezeshkian ka paralajmëruar se nëse reshjet nuk bien deri në dhjetor, qeveria duhet të fillojë racionizimin e ujit në Teheran.
“Edhe nëse racionojmë dhe nuk bie shi sërish, atëherë nuk do kemi ujë fare. Qytetarët duhet të evakuojnë Teheranin,” tha Pezeshkian më 6 nëntor.
Rreziku është i lartë për krerët klerikë të Iranit. Në vitin 2021, mungesa e ujit shkaktoi protesta të dhunshme në provincën jugore Khuzestan.
Protesta sporadike shpërthyen edhe në vitin 2018, ku veçanërisht fermerët akuzuan qeverinë për keqmenaxhim të ujit.
Kriza e ujit në Iran pas një vere jashtëzakonisht të nxehtë nuk është vetëm rezultat i reshjeve të pakta.
Dekada të keqmenaxhimit, përfshirë ndërtimin e tepërt të digave, shpimet e paligjshme të puseve dhe praktikat bujqësore joefikase, kanë shteruar rezervat, u kanë thënë dhjetëra kritikë dhe ekspertë të ujit mediave shtetërore ditët e fundit, ndërsa kriza mbizotëron debatet në media.
Qeveria e Pezeshkianit ia ka vënë fajin krizës faktorëve të ndryshëm si “politikat e qeverive të kaluara, ndryshimet klimatike dhe konsumi i tepërt”.
Ndërsa ende nuk ka pasur shenja protestash këtë herë për shkak të krizës së ujit, iranianët tashmë po luftojnë nën peshën e një ekonomie të paralizuar, kryesisht për shkak të sanksioneve të lidhura me programin bërthamor të kontestuar të vendit.
Përballimi i mungesave të vazhdueshme të ujit rëndon edhe më tej familjet dhe komunitetet, duke intensifikuar potencialin për trazira, në një kohë kur establishmenti klerik po përballet tashmë me presion ndërkombëtar për ambiciet e tij bërthamore. Në gjithë Iranin, nga apartamentet e larta të kryeqytetit deri te qytetet dhe qytezat e vogla, kriza e ujit po merr hov.
Kompania Kombëtare e Ujit dhe Ujërave të Zeza e Iranit ka hedhur poshtë raportet për racionim zyrtar në Teheran, por konfirmoi se reduktimet e presionit të ujit gjatë natës po aplikoheshin në Teheran dhe mund të binin në zero në disa rrethe, raportuan mediat shtetërore.
Pezeshkian paralajmëroi gjithashtu kundër mbikonsumit në korrik. Autoritetet e ujit thanë në atë kohë se 70% e banorëve të Teheranit konsumonin më shumë se standardi prej 130 litra në ditë.
Rezervuarët e Teheranit në gjysmë të kapacitetit
Iranianët kanë duruar mungesa të përsëritura të energjisë elektrike, gazit dhe ujit gjatë muajve të kërkesës maksimale vitet e fundit.
“Është një vështirësi pas tjetrës, një ditë s’ka ujë, tjetrën s’ka drita. Nuk kemi as para të mjaftueshme për të jetuar. Kjo është për shkak të menaxhimit të dobët,” tha mësuesja dhe nëna e tre fëmijëve, Shahla, 41 vjeçe, përmes telefonit nga qendra e Teheranit.
Javën e kaluar, mediat shtetërore cituan Mohammadreza Kavianpour, kreun e Institutit të Kërkimeve të Ujit të Iranit, të ketë thënë se reshjet e vitit të kaluar ishin 40% nën mesataren e 57 viteve në Iran dhe parashikimet parashikojnë një vazhdim të kushteve të thata drejt fundit të dhjetorit, shkruan Reuters.
Kryeqyteti varet tërësisht nga pesë rezervuarë të ushqyer nga lumenjtë jashtë qytetit. Por prurjet kanë rënë ndjeshëm. Behzad Parsa, kreu i Kompanisë Rajonale të Ujit të Teheranit, tha javën e kaluar se nivelet e ujit kishin rënë 43% nga viti i kaluar, duke lënë Digën Amir Kabir në vetëm 14 milionë metra kub në 8% të kapacitetit.
Ai tha se rezervuarët e Teheranit, të cilët kolektivisht mund të ruanin dikur afro 500 milionë metra kub, tani mbajnë mezi 250 milionë, një rënie prej pothuajse gjysma, e cila me normat aktuale të konsumit, mund të thahet brenda dy javësh.
Kriza shtrihet shumë përtej Teheranit. Në mbarë vendin, 19 diga kryesore, rreth 10% e totalit të Iranit, janë tharë. Në qytetin e shenjtë shiit të Mashhad, qyteti i dytë më i madh i Iranit, me një popullsi prej 4 milionë banorësh, rezervat e ujit kanë rënë nën 3%.